Mô hình kinh doanh giữ vị trí quan trọng, định hình cách thức hoạt động của doanh nghiệp với các mục tiêu cụ thể. Vậy mô hình kinh doanh thực chất là gì? Hiện nay có những mô hình kinh doanh nào đang được sử dụng rộng rãi? Hãy cùng Nhân Vip Coffee khám phá câu trả lời trong bài viết dưới đây!
Phụ lục
ToggleMô hình kinh doanh là gì?
Mô hình kinh doanh là một kế hoạch tổng quát phác thảo chiến lược và hoạt động của một doanh nghiệp nhằm tạo ra giá trị gia tăng cho khách hàng và đáp ứng nhu cầu của họ. Các mô hình kinh doanh có thể khác nhau tùy thuộc vào từng ngành nghề, chẳng hạn như thương mại điện tử, bán lẻ, sản xuất hoặc dịch vụ.
Chẳng hạn, thương hiệu cà phê Nhân Vip Coffee đã thành công trong việc triển khai mô hình kinh doanh nhượng quyền, hiện có 1.800 điểm nhượng quyền trên toàn quốc, nhờ vào chính sách nhượng quyền hấp dẫn cùng nhiều ưu đãi.
Thành phần chính trong mô hình kinh doanh
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại mô hình kinh doanh đang hoạt động, và mỗi doanh nghiệp sẽ lựa chọn áp dụng phương thức phù hợp tùy thuộc vào sản phẩm và dịch vụ của mình.
Bất kỳ mô hình kinh doanh nào cũng đều bao gồm các thành phần cơ bản như sau:
- Xác định ý tưởng kinh doanh: Xuất phát từ những vấn đề mà khách hàng gặp phải hoặc nhu cầu mà họ muốn được đáp ứng.
- Cung cấp giải pháp: Cách mà doanh nghiệp đưa ra các phương án để thỏa mãn nhu cầu và mong muốn của khách hàng.
- Nguồn lực doanh nghiệp: Bao gồm tài sản hữu hình (như máy móc, thiết bị), tài sản vô hình (như thương hiệu), nhân lực và nguồn tài chính.
- Phân khúc khách hàng: Nhận diện nhóm khách hàng mục tiêu mà doanh nghiệp hướng tới.
- Đề xuất giá trị: Giải thích lý do tại sao khách hàng nên chọn sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp.
- Kênh bán hàng: Phương thức mà doanh nghiệp tiếp cận và tương tác với khách hàng.
- Bối cảnh thị trường: Xác định các sản phẩm cạnh tranh trực tiếp và sản phẩm thay thế đang tồn tại trên thị trường.
- Lợi thế cạnh tranh: Điểm nổi bật giúp doanh nghiệp khác biệt so với các sản phẩm tương tự trên thị trường.
- Luồng doanh thu: Cách mà doanh nghiệp tạo ra nguồn thu nhập.
- Đối tác: Các nhà cung cấp quan trọng cho doanh nghiệp, bao gồm nhà cung cấp vật tư, ngân hàng, công ty vận chuyển, v.v.
- Cấu trúc chi phí: Các loại chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh, ảnh hưởng đến giá cả sản phẩm.
- KPI: Các chỉ số cụ thể dùng để đánh giá và đo lường hiệu quả công việc.
Doanh nghiệp muốn tiến tới sự phát triển bền vững cần phải nhận diện ngay từ giai đoạn đầu tất cả các yếu tố liên quan. Mặc dù vậy, thực tế cho thấy các doanh nghiệp mới thành lập thường chỉ chú trọng vào việc xác định một số yếu tố nhất định mà họ cho là quan trọng.
Các loại mô hình kinh doanh theo hình thức giao dịch
Mô hình kinh doanh Canvas (Business Model Canvas – BMC)
Mô hình Kinh doanh Canvas (BMC) là một công cụ trực quan và hữu ích, thường được áp dụng để lập kế hoạch và phân tích chiến lược kinh doanh của các tổ chức. BMC tạo ra một khuôn khổ rõ ràng nhằm xác định, mô tả và đánh giá những yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp phát triển, cung cấp sản phẩm và thu hút doanh thu từ nhóm khách hàng mục tiêu.
Dưới đây là 09 yếu tố thiết yếu trong mô hình kinh doanh Canvas:
- Nhóm khách hàng mục tiêu mà dự án nhắm đến.
- Giá trị sản phẩm hoặc dịch vụ mang lại cho người tiêu dùng.
- Các phương tiện truyền thông và cách thức phân phối sản phẩm.
- Phương pháp thiết lập mối quan hệ với người tiêu dùng.
- Dự đoán doanh thu từ hoạt động bán hàng.
- Các nguồn lực chính cần có cho dự án.
- Những đối tác liên quan đến dự án.
- Các hoạt động chủ chốt gắn liền với ý tưởng kinh doanh.
- Cấu trúc chi phí cho các hoạt động diễn ra
Mô hình kinh doanh B2B
Mô hình kinh doanh B2B (Business to Business) là loại hình trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa các doanh nghiệp. Trong mô hình này, các doanh nghiệp có thể hoạt động như nhà sản xuất cung cấp sản phẩm cho nhà phân phối hoặc là nhà cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp khác. Chuỗi cung ứng giữ vai trò quan trọng trong lĩnh vực B2B, giúp đảm bảo việc luân chuyển hàng hóa từ quá trình sản xuất đến phân phối và cuối cùng đến tay người tiêu dùng.
Mô hình B2B được chia thành 4 loại hình chính:
- Mô hình B2B tập trung vào bên bán.
- Mô hình B2B tập trung vào bên mua.
- Mô hình B2B kiểu trung gian.
- Mô hình B2B theo dạng thương mại hợp tác
Mô hình kinh doanh B2C
Mô hình kinh doanh B2C (Doanh Nghiệp Đến Người Tiêu Dùng) là hình thức bán hàng trực tiếp giữa công ty và khách hàng cuối cùng. Trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, mô hình B2C ngày càng trở nên phổ biến thông qua các kênh phân phối như cửa hàng trực tuyến và các nền tảng thương mại điện tử.
Các doanh nghiệp B2C có khả năng tiếp cận một phân khúc thị trường rộng lớn nhờ vào những chiến lược marketing B2C hiệu quả, cũng như việc xây dựng thương hiệu và tạo ra trải nghiệm tích cực cho khách hàng.
Mô hình kinh doanh C2C (Consumer to Consumer)
Mô hình kinh doanh thương mại điện tử C2C (Người tiêu dùng đến người tiêu dùng) cho phép các cá nhân trao đổi và mua bán sản phẩm, dịch vụ trực tiếp với nhau qua các trang web hoặc nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki. Người bán sẽ đăng tải thông tin về sản phẩm, dịch vụ lên trang web hoặc nền tảng thương mại điện tử và tự đảm nhận trách nhiệm trong việc giao hàng cũng như thanh toán cho người mua.
Mô hình này có một số đặc điểm nổi bật như sau:
Giá cả cạnh tranh: Nhờ loại bỏ được chi phí trung gian, người bán có khả năng cung cấp sản phẩm với mức giá thấp hơn so với những mô hình kinh doanh truyền thống. Sự đa dạng về sản phẩm: Mô hình C2C đem lại nguồn hàng phong phú, đa dạng vì bất kỳ ai cũng có thể trở thành người bán. Tiện lợi cho người mua: Người mua có thể dễ dàng tìm kiếm và so sánh giá cả sản phẩm từ nhiều người bán khác nhau trên cùng một nền tảng thương mại điện tử.
30 mô hình kinh doanh phổ biến nhất hiện nay
Hiện nay, có đa dạng các mô hình kinh doanh được doanh nghiệp áp dụng nhằm mang lại giá trị và giải pháp cho khách hàng. Dưới đây, Nhân Vip Coffee sẽ giới thiệu 30 loại mô hình kinh doanh phổ biến nhất.
Mô hình bán hàng trực tiếp – Direct Sales Business Model
Bán hàng trực tiếp là một chiến lược marketing hiệu quả cho phép doanh nghiệp tiếp cận khách hàng một cách trực tiếp nhằm giới thiệu và bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Trong hình thức này, nhân viên bán hàng sẽ thực hiện việc tư vấn, giải đáp thắc mắc và thuyết phục khách hàng quyết định mua hàng.
Bán hàng trực tiếp mang đến nhiều lợi ích như xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng, hiểu rõ hơn về nhu cầu của họ và có khả năng trình diễn sản phẩm một cách sinh động hơn so với các phương thức bán hàng khác.
Một ví dụ điển hình về thành công trong việc áp dụng mô hình này là DELL, một công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực cung cấp máy tính cá nhân, với phương thức bán hàng chủ yếu qua điện thoại hoặc trực tuyến (qua email, website…) mà không cần đến sự tham gia của các trung gian như đại lý hay nhà phân phối.
Có nhiều ý kiến cho rằng mô hình này đang dần trở nên lỗi thời và kém hiệu quả trước sự phát triển của công nghệ. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác; nếu doanh nghiệp áp dụng đúng cách, bán hàng trực tiếp vẫn có thể trở thành một trong những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp xác định chính xác thị trường mục tiêu của mình.
Mô hình tiếp thị liên kết – Affiliate Marketing Business Model
Mô hình kinh doanh hứa hẹn này cho phép bạn giới thiệu và tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ của người khác đến những khách hàng tiềm năng trên các nền tảng trực tuyến nổi tiếng như Shopee, Lazada, Tiki,…
Bằng cách nhận hoa hồng từ lượng click chuyển đổi thành mua hàng hoặc lượt truy cập vào trang sản phẩm, bạn có thể tạo ra nguồn thu nhập thụ động hiệu quả và phát triển theo thời gian.
Mô hình kinh doanh dành cho các công ty tư vấn – Consulting Business Model
Mô hình kinh doanh tư vấn (Consulting Business Model) là một chiến lược mà các công ty trong lĩnh vực tư vấn thực hiện. Chiến lược này dựa vào việc tuyển dụng và khai thác các chuyên gia trong ngành để giải quyết những vấn đề và đáp ứng yêu cầu của khách hàng.
Khách hàng sẽ chi trả cho doanh nghiệp theo từng giờ hoặc từng ngày tùy thuộc vào giá trị dịch vụ tư vấn mà họ nhận được.
Một ví dụ điển hình là HRchannel – một công ty cung cấp dịch vụ tuyển dụng nhân sự cho các doanh nghiệp có nhu cầu. Bên cạnh hoạt động tuyển dụng, đội ngũ nhân sự còn thực hiện các dịch vụ tư vấn và đào tạo nhằm nâng cao hiệu quả vận hành trong tổ chức.
Mô hình kinh doanh Freemium – Freemium Business Model
Mô hình này rất phổ biến trong các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm Dịch vụ Phần mềm (SaaS), hoạt động dựa trên việc cho phép người dùng sử dụng dịch vụ miễn phí hoặc trả phí.
Người dùng có thể trải nghiệm sản phẩm miễn phí trong một khoảng thời gian nhất định hoặc chỉ được truy cập vào một số tính năng cơ bản. Để tiếp tục sử dụng lâu dài hoặc để tận hưởng các tính năng cao cấp, khách hàng sẽ cần phải chi trả.
Chẳng hạn, với ứng dụng từ điển Hán Ngữ Hanzii Dict, người dùng phiên bản miễn phí chỉ có thể thực hiện tra cứu, dịch và tạo flashcard ôn tập. Tuy nhiên, nếu nâng cấp lên phiên bản trả phí, họ sẽ có thêm nhiều tính năng mới như thống kê học tập, luyện thi HSK, xóa quảng cáo, cùng với sổ tay thành ngữ chuyên ngành cao cấp.
Mô hình kinh trên nền tảng đa diện – Multi-sided Platform Business Model
Doanh nghiệp hoạt động trên nền tảng đa dạng sẽ cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho nhiều nhóm khách hàng khác nhau, từ đó tạo ra giá trị và đáp ứng nhu cầu cũng như mong muốn của họ.
Chẳng hạn, trang web TopCV có số lượng người truy cập đông đảo, phục vụ mục đích hỗ trợ nhà tuyển dụng trong việc tìm kiếm và lựa chọn những ứng viên phù hợp. Đồng thời, nền tảng này cũng hỗ trợ các ứng viên kết nối với các cơ hội nghề nghiệp mà họ mong muốn.
Mô hình đồng đẳng – Peer to Peer Business Model
Kinh doanh theo mô hình đồng đẳng – Peer to Peer có nghĩa là doanh nghiệp đóng vai trò trung gian, kết nối nguồn cung và cầu để tạo ra giá trị cho cả hai bên, từ đó kiếm lợi nhuận thông qua phí hoa hồng từ các giao dịch thành công.
Nhiều công ty đã áp dụng mô hình này và đạt được lợi nhuận ấn tượng hàng năm, ví dụ như sàn thương mại điện tử Shopee. Sàn này hoạt động bằng cách cho phép người bán thuê gian hàng trực tuyến và kết nối với người mua để thực hiện giao dịch. Sau mỗi lần giao dịch thành công, Shopee sẽ thu một khoản phí dịch vụ là 5%.
Mô hình kinh doanh chuyển đổi tiền mặt theo chu kỳ – Cash Machine Business Model/Cash Conversion Cycle
Mô hình luân chuyển tiền mặt theo chu kỳ thường được áp dụng cho những doanh nghiệp có tỷ suất lợi nhuận không cao. Để duy trì hoạt động trên thị trường, sau một thời gian ngắn, doanh nghiệp sẽ sử dụng doanh thu từ bán hàng để thanh toán cho các nhà cung cấp nhằm mua nguyên liệu phục vụ cho quá trình sản xuất diễn ra thuận lợi.
Việc thanh toán các khoản nợ ngắn hạn trong chu kỳ xoay vòng giúp doanh nghiệp gia tăng uy tín trong mắt các đối tác và tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp tục mua sắm và sử dụng dịch vụ của họ trong tương lai.
Mô hình kinh doanh một đổi một – One for One Business Model
Mô hình Một đổi một hay One for One là một phương thức kinh doanh đặc biệt, trong đó mục tiêu của doanh nghiệp không chỉ là tối đa hóa lợi nhuận mà còn tạo ra giá trị tích cực cho cộng đồng.
Một ví dụ điển hình cho mô hình này là thương hiệu thời trang Coolmate, với những chiến dịch mang tính nhân văn như việc trích 50.000 đồng từ mỗi sản phẩm bán ra để hỗ trợ các quỹ từ thiện và quỹ phòng chống dịch COVID-19.
Mô hình kinh doanh ẩn doanh thu – Hidden Revenue Business Model
Một doanh nghiệp nổi bật áp dụng mô hình kinh doanh ẩn doanh thu là Facebook. Gã khổng lồ mạng xã hội này thực hiện chiến lược kinh doanh thông qua việc cung cấp nền tảng miễn phí cho người dùng và kiếm lợi nhuận từ việc bán dữ liệu cá nhân.
Với số lượng người dùng lên tới hàng tỷ mỗi ngày, ứng dụng này theo dõi và thu thập thông tin của người dùng, hiểu rõ hành vi cũng như sở thích của họ và sau đó bán thông tin này cho các doanh nghiệp khác dưới dạng quảng cáo.
Có thể bạn đã từng trải nghiệm tình huống khi trao đổi với bạn bè về việc muốn mua một chiếc áo hay túi xách, ngay lập tức, trên bảng tin của bạn xuất hiện nhiều quảng cáo liên quan đến áo và túi xách.
Mô hình kinh doanh theo hình thức đăng ký – Subscription Business Model
Mô hình kinh doanh theo cách đăng ký là phương thức hoạt động dựa trên việc kiếm lợi nhuận từ khoản phí mà người dùng chi trả để sử dụng dịch vụ trong khoảng thời gian nhất định và tiếp tục gia hạn để giữ quyền truy cập. Mô hình này yêu cầu doanh nghiệp phải nỗ lực không ngừng để cung cấp những dịch vụ hấp dẫn, nhằm duy trì lượng khách hàng ổn định.
Một ví dụ điển hình cho mô hình này là dịch vụ xem phim trực tuyến FPT Play. Để có thể thưởng thức các bộ phim mới ra rạp hoặc bom tấn, người dùng cần thanh toán một khoản phí để đăng ký gói thuê bao theo tháng hoặc theo năm.
Mô hình kinh doanh chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc – Vertically Integrated Supply Chain Business Model
Mô hình chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc là một dạng kinh doanh mà công ty kiểm soát hoặc sở hữu toàn bộ chuỗi cung ứng của mình thông qua việc quản lý các nhà cung cấp, nhà phân phối hoặc các cửa hàng bán lẻ.
Việc kiểm soát chuỗi cung ứng theo chiều dọc mang lại cho doanh nghiệp nhiều lợi ích trong việc quản lý quy trình hoạt động, giảm thiểu chi phí và nâng cao hiệu quả công việc.
Netflix là ví dụ tiêu biểu về thành công trong việc áp dụng mô hình này, khi ban đầu công ty chỉ cung cấp dịch vụ xem phim và truyền hình. Sau đó, Netflix đã mở rộng hoạt động bằng cách tự sản xuất các bộ phim mới và phát sóng đồng thời với các hãng phim khác trên nền tảng phân phối của mình.
Mô hình kinh doanh thị trường thương mại điện tử – Ecommerce Marketplace Business Model
Thị trường thương mại điện tử hiện đang thu hút sự chú ý của nhiều doanh nghiệp. Nhu cầu và thói quen của người tiêu dùng đang có sự chuyển biến, với việc ngày càng nhiều người chọn mua sắm trực tuyến. Đặc biệt, trong năm 2021, sàn thương mại điện tử Shopee tại Việt Nam đã ghi nhận doanh thu gần 10 tỷ USD và có số lượng truy cập vượt qua 88 triệu lượt hàng tháng.
Mô hình khuyến mãi tập trung vào chất lượng cao – The Discount Business Model That Focuses On High Quality
Mô hình kinh doanh khuyến mãi The Discount Business Model Tập Trung Vào Chất Lượng Cao yêu cầu các doanh nghiệp phải đảm bảo cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ đạt tiêu chuẩn chất lượng tối ưu cho khách hàng, đồng thời giữ mức giá bán hợp lý hơn so với các đối thủ cạnh tranh khác trên thị trường.
Một ví dụ tiêu biểu cho mô hình này là chuỗi siêu thị ALDI, nơi định hướng thương hiệu tập trung vào việc cung cấp sản phẩm với giá thấp, chấp nhận lợi nhuận và chi phí marketing ở mức thấp hơn.
Mô hình Agency – Agency Based Business Model
Doanh nghiệp hoạt động theo mô hình Agency chủ yếu tập trung vào việc cung cấp tư vấn và các giải pháp marketing cho những doanh nghiệp khác có nhu cầu. Đội ngũ nhân viên trong các agency thường là những chuyên gia marketing có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm phong phú.
Một ví dụ điển hình là thương hiệu Durex với các chiến dịch marketing lan truyền sáng tạo, thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng, được thực hiện bởi các agency như Dentsu Aegis,…
Mô hình lợi nhuận từ sản phẩm đi kèm – Razor And Blade Revenue Model
Mô hình này có thể được diễn đạt một cách đơn giản rằng doanh nghiệp bắt đầu bằng cách cung cấp sản phẩm với giá thấp để thu lợi nhuận từ các sản phẩm phụ trợ cần thiết. Ví dụ, một công ty có thể bán máy in với mức giá rẻ để sau đó bán mực in với số lượng lớn, từ đó tăng thêm lợi nhuận.
Mô hình Privacy – Privacy As An Innovative Business Model
Với sự tiến bộ của internet, việc bảo vệ thông tin cá nhân của người dùng ngày càng trở nên khó khăn hơn và dễ bị lợi dụng cho các mục đích thương mại. Điều này đã dẫn đến sự ra đời của nhiều doanh nghiệp hoạt động dựa trên dữ liệu người dùng.
Facebook và Google là những ví dụ tiêu biểu cho mô hình kinh doanh này. Với nền tảng trực tuyến thu hút lượng truy cập lớn nhất toàn cầu hiện nay, họ cung cấp dịch vụ miễn phí cho người dùng, nhưng đồng thời cũng thu thập và bán dữ liệu cá nhân của họ cho các doanh nghiệp khác.
Mô hình kinh doanh nhượng quyền – Franchising Business Model
Kinh doanh nhượng quyền là một mô hình thương mại đã có từ lâu và hiện đang rất phổ biến trên thị trường. Trong hình thức này, bên nhượng quyền cho phép bên nhận nhượng quyền kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ, thương hiệu và bí quyết kinh doanh của mình trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời giữa hai bên sẽ có sự ràng buộc về quyền lợi và nghĩa vụ.
Một số ví dụ điển hình cho mô hình này bao gồm chuỗi cửa hàng như KFC, Lotteria, hay chuỗi bánh mì Má Hải và lẩu băng chuyền Kichi Kichi.
Mô hình kinh doanh dựa vào lượt theo dõi theo yêu cầu – On – Demand Subscription Based Business Model
Mô hình kinh doanh dựa vào lượt theo dõi theo yêu cầu được phát triển từ mô hình truyền thông cổ điển, trong đó các lịch trình và chương trình được lập kế hoạch trước và phát sóng một cách cố định. Ngược lại, mô hình mới này cho phép tạo ra và phát sóng những chương trình nhận được sự quan tâm và ủng hộ lớn từ khán giả.
Mô hình kết hợp giữa chuỗi cung ứng và nhượng quyền – Mix of Chain And Franchise Business Model
Chuỗi cung ứng chỉ có một chủ sở hữu thương hiệu và hoàn toàn kiểm soát các địa điểm kinh doanh của mình. Ngược lại, nhượng quyền cho phép nhiều người cùng quản lý và chia sẻ rủi ro liên quan đến các địa điểm.
Mô hình kết hợp giữa chuỗi cung ứng và nhượng quyền là một hình thức kinh doanh mới, cho phép chủ sở hữu vừa có thể toàn quyền quản lý một số địa điểm nhất định, vừa có thể nhượng quyền một số địa điểm khác cho các bên có nhu cầu.
Một ví dụ điển hình cho mô hình này là thương hiệu cà phê Trung Nguyên, trong đó một số cửa hàng bán lẻ do đội ngũ quản lý công ty điều hành, còn một số cửa hàng khác được nhượng quyền cho các đối tác đã được lựa chọn cẩn thận.
Mô hình kinh doanh tin tức tức thời – Instant News Business Model
Người dùng đang ngày càng bị cuốn vào nỗi lo sợ bị bỏ lại (FOMO) do những thông tin trên các nền tảng mạng xã hội. Các doanh nghiệp cung cấp tin tức nhanh chóng như Facebook, Twitter, Instagram và Google khai thác sự quan tâm của người dùng đối với thông tin và tin tức để thúc đẩy hoạt động kinh doanh của mình.
Mô hình kinh doanh ngành giáo dục – Educational Niche Business Model
Mô hình kinh doanh này tập trung vào sản phẩm ngách trong lĩnh vực giáo dục, hoạt động dựa trên nguyên tắc kết hợp giữa mô hình Freemium và hình thức đăng ký.
Ví dụ, ứng dụng ELSA English cho phép người dùng tải về và học một số bài học tiếng Anh trực tuyến miễn phí. Tuy nhiên, để truy cập nhiều bài học hơn và sử dụng các tính năng cao cấp, người dùng cần phải đăng ký mua gói trả phí.
Mô hình kinh doanh từ nội dung được cung cấp bởi người dùng – User Generated Content Business Model
Đây là một mô hình kinh doanh đặc biệt, trong đó doanh nghiệp phát triển một nền tảng trực tuyến cho phép người dùng chia sẻ và đăng tải nội dung. Nhờ vào những thông tin giá trị đáp ứng nhu cầu của người dùng, nền tảng này thu hút được lượng truy cập lớn và từ đó tạo ra doanh thu từ quảng cáo.
Một ví dụ điển hình là diễn đàn VOZ, nơi mà các thành viên thảo luận sôi nổi về các chủ đề và câu chuyện thực tế liên quan đến công nghệ, giải trí,…
Mô hình kinh doanh Blockchain – Blockchain Based Business Model
Blockchain là một khái niệm phổ biến trong ngành công nghệ tiền điện tử. Một cách đơn giản, nó là công nghệ chuyển đổi dữ liệu thành các khối và liên kết chúng lại với nhau tạo thành một chuỗi dài. Khi dữ liệu được chuyển đổi, nó không bị mất đi khi có thêm thông tin; thay vào đó, các khối mới sẽ được tạo ra, kết nối với các khối cũ để hình thành một chuỗi mới.
Với vai trò là xu hướng công nghệ của tương lai, blockchain đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau. Nổi bật trong số đó là những doanh nghiệp như Binance và Northern Trust đã triển khai mô hình kinh doanh dựa trên Blockchain
Mô hình kinh doanh gia đình – Family Owned Integrated Business Model
Mô hình kinh doanh gia đình thường là các doanh nghiệp thuộc sở hữu tư nhân, trong đó người sáng lập và những thành viên chủ chốt trong quản lý có liên hệ huyết thống. Ví dụ, tập đoàn Samsung do Lee Kun Hee sáng lập, với phần lớn cổ phần thuộc về gia tộc họ Lee.
Mô hình kinh doanh đa thương hiệu – Multi Brand Business Model
Mô hình đa thương hiệu là phương thức kinh doanh thông qua việc xây dựng và quản lý nhiều thương hiệu khác nhau bên cạnh thương hiệu chính của công ty. Những thương hiệu này có thể hoạt động trong một hoặc nhiều lĩnh vực khác nhau.
Lợi ích của việc kinh doanh với nhiều thương hiệu là giúp doanh nghiệp giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu chính khi sản phẩm hoặc dịch vụ của các thương hiệu con không được khách hàng ưa chuộng.
Một ví dụ tiêu biểu cho mô hình này là hai tập đoàn lớn trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) sở hữu nhiều thương hiệu như Unilever (Lifebuoy, Dove, Vim, Knorr, Close Up…) và P&G (Comfort, Head&Shoulder, Tide, Down,…
Mô hình kinh doanh nhân bản – Humanist Enterprise Business Model
Kinh doanh nhân bản hoạt động dựa trên nguyên tắc tạo ra lợi nhuận mà không gây thiệt hại cho bất kỳ ai. Thay vào đó, doanh nghiệp sẽ đầu tư vào việc chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm với người lao động, từ đó mang lại cơ hội việc làm ổn định cho họ hoặc cải thiện các dịch vụ đời sống của cộng đồng.
Chẳng hạn, tập đoàn sữa tươi TH True Milk đã đầu tư vào việc phát triển một chuỗi giá trị bền vững thông qua hệ thống trang trại bò sữa và nông nghiệp xanh, cùng với quy trình sản xuất hiện đại và thân thiện với môi trường tại Việt Nam. Sáng kiến này không chỉ giúp người tiêu dùng có được sản phẩm sạch mà còn tạo ra việc làm cho người dân, góp phần vào sự phát triển kinh tế của đất nước.
Mô hình kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng – Direct to Consumers Business Model
Doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng chú trọng vào hoạt động marketing hơn là quy trình bán hàng. Mô hình này yêu cầu có sự tương tác trực tiếp giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng mà không cần sự tham gia của trung gian.
Ưu điểm của mô hình này là doanh nghiệp có thể dễ dàng truyền tải thông điệp tới khách hàng và nhận phản hồi nhanh chóng, từ đó hiểu rõ suy nghĩ và hành vi của họ để tiếp tục triển khai các chiến dịch marketing thu hút khách hàng.
Một ví dụ điển hình là ứng dụng giao đồ ăn BAEMIN, với các chiến dịch marketing sáng tạo và thông minh, tập trung vào cảm xúc của khách hàng. Thương hiệu hoạt động tích cực trên các nền tảng mạng xã hội và liên tục đầu tư vào việc sản xuất các nội dung bắt kịp xu hướng, đồng thời hợp tác với những KOL/Influencer có ảnh hưởng lớn trong nhóm khách hàng trẻ tuổi.
Mô hình kinh doanh dựa trên hệ thống phân phối – Distribution Based Business Model
Mô hình kinh doanh dựa trên hệ thống phân phối hoạt động thông qua các thành viên trong kênh phân phối nhằm kết nối với người tiêu dùng cuối cùng. Hầu hết các doanh nghiệp hiện nay đều áp dụng mô hình này.
Các công ty trong lĩnh vực hàng tiêu dùng là những ví dụ điển hình cho mô hình đó. Ví dụ, Vinamilk có một hệ thống phân phối phong phú với nhiều cấp độ khác nhau như siêu thị, nhà phân phối, đại lý, cửa hàng bán lẻ và chuỗi cửa hàng.
Mô hình kinh doanh dựa trên doanh thu tổng hợp đa nguồn – Enterprise Business Model Built On Complex Sales
Các doanh nghiệp có doanh thu đến từ nhiều nguồn không chỉ tập trung vào việc bán một sản phẩm cho một nhóm khách hàng mà còn tìm kiếm thêm các nguồn thu nhập khác nhằm nâng cao lợi nhuận và mở rộng quy mô hoạt động.
Chẳng hạn, doanh nghiệp KIDO tổng hợp doanh thu từ nhiều lĩnh vực đầu tư sản xuất và kinh doanh như dầu ăn, kem, đồ ăn nhẹ và các lĩnh vực liên doanh khác.
Mô hình kinh doanh dựa trên sự chú ý người dùng – Attention Merchant Business Model
Kinh doanh dựa vào sự chú ý của người tiêu dùng là loại hình doanh nghiệp hoạt động thông qua việc thu hút sự quan tâm của con người. Các công ty quảng cáo là minh chứng tiêu biểu cho mô hình này.
Facebook và Google là hai ví dụ nổi bật về mô hình này, hiện đang đứng đầu trong ngành quảng cáo.
Một số mô hình kinh doanh mới chưa có tại Việt Nam
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, các công ty đang dần loại bỏ các rào cản quốc gia để tiếp cận với công nghệ tiên tiến cũng như các mô hình kinh doanh sáng tạo. Dưới đây là một vài mô hình kinh doanh mới mẻ và tiềm năng tại Việt Nam vẫn chưa được phát triển:
Mô hình kinh doanh di động
Đây là mô hình rất phổ biến ở nước ngoài, đặc biệt là kinh doanh thực phẩm qua xe bán tải, xe buýt. Khái niệm “di động” cho phép doanh nghiệp di chuyển đến nhiều địa điểm khác nhau mà không cần mở cửa hàng cố định.
Mô hình khách sạn dành cho thú cưng
Sự yêu thích đối với thú cưng tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Trong tương lai, dịch vụ chăm sóc thú cưng sẽ trở thành một lĩnh vực hấp dẫn cho các nhà đầu tư và phát triển kinh doanh.
Mô hình đấu giá sản phẩm
Bạn có thể thấy mô hình này trên trang Amazon. Đây là cách sở hữu sản phẩm thông qua hình thức đấu giá, trong đó người trả giá cao nhất sẽ nhận quyền sở hữu sản phẩm.
Ngoài những mô hình nêu trên, còn nhiều mô hình độc đáo khác tại Việt Nam chưa xuất hiện như dịch vụ chế tác trang sức từ tro cốt hay dịch vụ tư vấn màu sắc,…
Phân biệt mô hình kinh doanh và mô hình doanh thu
Mô hình kinh doanh là kế hoạch tổng quát mô tả cách thức mà một doanh nghiệp tạo ra, cung cấp và duy trì giá trị cho khách hàng, đồng thời mang lại lợi nhuận. Trong mô hình kinh doanh, chuỗi giá trị của doanh nghiệp được xác định, bao gồm những hoạt động chính như sản xuất, tiếp thị, bán hàng và phân phối.
Ngoài ra, mô hình kinh doanh cũng chỉ rõ phân khúc thị trường mà doanh nghiệp hướng tới, các lợi thế cạnh tranh mà doanh nghiệp sở hữu và các đối tác chiến lược cần thiết để đạt được mục tiêu đã đề ra.
Ngược lại, mô hình doanh thu tập trung vào các chiến lược giúp tạo ra doanh thu. Những nguồn doanh thu phổ biến thường gặp là doanh thu từ bán hàng trực tiếp, phí dịch vụ, quảng cáo và mô hình thuê bao. Mô hình doanh thu cần được xây dựng sao cho phù hợp với giá trị mà doanh nghiệp muốn cung cấp và thu hút khách hàng mục tiêu. Mô hình doanh thu chỉ là một phần trong toàn bộ quy trình đó, có trách nhiệm tạo ra dòng tiền cho doanh nghiệp.
Thành phần chính trong mô hình kinh doanh
Hiện nay, thị trường đang diễn ra rất nhiều mô hình kinh doanh khác nhau, và mỗi doanh nghiệp sẽ áp dụng tùy thuộc vào loại sản phẩm và dịch vụ của mình sao cho hợp lý.
Dù là mô hình kinh doanh nào thì cũng có những thành phần cơ bản như sau:
- Xác định ý tưởng kinh doanh: Được phát triển từ những vấn đề mà khách hàng đang gặp phải hoặc những mong muốn cần được giải quyết.
- Cung cấp giải pháp: Phương thức mà doanh nghiệp đưa ra để đáp ứng nhu cầu hoặc mong muốn của khách hàng.
- Nguồn lực doanh nghiệp: Bao gồm tài sản hữu hình (máy móc, thiết bị…), tài sản vô hình (thương hiệu,…), nguồn nhân lực và tài chính.
- Phân khúc khách hàng: Nhận diện nhóm khách hàng mục tiêu mà doanh nghiệp hướng đến.
- Đề xuất giá trị: Giải thích lý do tại sao khách hàng nên sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp.
- Kênh bán hàng: Các phương thức mà doanh nghiệp tiếp cận với khách hàng.
- Bối cảnh thị trường: Xác định các sản phẩm cạnh tranh trực tiếp và sản phẩm thay thế có mặt trên thị trường.
- Lợi thế cạnh tranh: Những yếu tố khác biệt của doanh nghiệp so với các sản phẩm tương đương trên thị trường.
- Luồng doanh thu: Cách thức tạo ra dòng tiền cho doanh nghiệp.
- Đối tác: Các nhà cung cấp chủ chốt cho doanh nghiệp như nhà cung cấp, ngân hàng, công ty vận chuyển,…
- Cấu trúc chi phí: Các loại chi phí mà doanh nghiệp phải chi trả cho hoạt động kinh doanh, ảnh hưởng đến giá sản phẩm.
- KPI: Các chỉ số cụ thể để đánh giá và đo lường hiệu quả công việc.
Để đạt được sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần phải nhận diện tất cả những yếu tố quan trọng ngay từ giai đoạn đầu. Thế nhưng, thực tế cho thấy rằng nhiều doanh nghiệp mới chỉ chú trọng vào một số yếu tố mà họ cho là cần thiết.
Lời kết
Việc xây dựng mô hình kinh doanh đóng vai trò hết sức quan trọng, ảnh hưởng lớn đến sự thành công của một doanh nghiệp. Đây là quá trình cần thiết để doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng và xác định các phương án hành động cụ thể và chi tiết. Chúng tôi hy vọng những thông tin mà Nhân Vip Coffee cung cấp trong bài viết sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tìm ra mô hình kinh doanh thích hợp nhất!